Bujiler bir aracın optimum işleyişinin vazgeçilmez bir parçasıdır. Motordaki hava-yakıt karışımının ateşlenmesinden sorumlu oldukları için motor performansı üzerinde kritik bir etkiye sahiptirler, soğuk çalıştırma gibi faktörleri doğrudan etkilerler ve teklemeleri önlerler.
Sonuç olarak, bujileri iyi, çalışır durumda tutmanın önemi abartılamaz çünkü bunlar, maksimum araç potansiyeli ve yakıt verimliliğiyle doğrudan ilişkilidir.
Burada bujilerin arkasındaki mekanizmaları inceleyeceğiz, bozuluyor olabileceklerine dair göstergelere ışık tutacağız ve ne zaman değiştirilmeleri gerektiği konusunda değerli rehberlik sunacağız.
İçindekiler
Buji pazarına genel bakış
Bujiler nedir ve nasıl çalışırlar?
Tüm bujiler eşit mi yaratıldı?
Arızalı bujilerle ne yapılmalı ve ne zaman değiştirilmeleri gerekir?
Sonuç
Buji pazarına genel bakış
The küresel buji pazar? 4.9'de değeri 2022 milyar ABD doları olarak gerçekleşti ve 5 ile 2023 arasında %2032'lik bileşik yıllık büyüme oranında (CAGR) büyüyerek 7.6'de 2032 milyar ABD dolarına ulaşacağı tahmin ediliyor.
Buji pazarının büyümesinin temel etkenleri arasında doğal gaz ekipmanı kullanımının artması ve dünya çapında binek otomobil üretiminin artması yer alıyor. Ticari ve binek araçlara olan talep artmaya devam ettikçe bujilere olan ihtiyaç da artacaktır.
Coğrafi olarak Asya-Pasifik bölgesi, bölgesel buji pazarının önde gelen bölgesidir. E-ticaretin genişlemesiyle desteklenen talep, bölgedeki lojistik, inşaat ve madencilik sektörlerinde artmaya devam ediyor.
Bujiler nedir ve nasıl çalışırlar?
Bujilerin tek bir temel işlevi vardır: motorun silindirlerindeki hava-yakıt karışımını ateşlemek. Bu ateşleme, arabayı hareket ettirecek gücü üreten kontrollü bir patlama yaratır.
Temel olarak buji, motorun ateşleme odasında bir kıvılcım oluşturmak için birlikte çalışan bir kabuk, yalıtkan ve elektrotlardan oluşur. Bu bileşenlere daha yakından bakalım:
- Yalıtkan: Bu bileşen, merkez elektrodu, terminali ve merkez şaftı kaplayarak üretilen elektriğin bujiden kaçmasını durdurur.
- Terminal: Bu, yüksek gerilim kablosuna bağlanarak elektriğin kontaktan hareket etmesi için bir yol sağlar. Bu arada, çıkarılabilir terminal somunu bujiyi neredeyse tüm yüksek gerilim kablolarıyla evrensel olarak uyumlu hale getirir.
- Halka, salmastra rondelası: Bu, yalıtkanı ve mahfazayı birbirine sabitleyerek hava geçirmez bir conta oluşturur.
- Merkez şaft (gövde): Bu bileşen merkez elektrodu terminale bağlar. Yüksek voltajlı akımlara dayanabilmelerini sağlayacak şekilde çelikten yapılmışlardır.
- Konut: Bu, yalıtkanı çevreleyen dış kabuktur. Muhafaza aynı zamanda yalıtkanı da destekler ve bujinin motorun içine tam olarak oturmasını sağlar. Toprak elektrodu mahfazanın alt kısmında kalarak akımın motordan merkez elektroda akmasına izin verir.
- Cam conta: Bu, hava sızdırmazlığını sürdürmek için yalıtkan ile merkez şaft arasında bulunur.
- Conta: Bu bileşen, mahfaza ve yanma odası çevresinde sıkı bir uyum sağlar.
- Elektrot: Bujinin elektrotları, aşınma hasarını sınırlamak için özel bir nikelden yapılmıştır. Bakır ayrıca termal iletkenliği arttırmak için orta bölüme kapatılmıştır.
- Merkez elektrot: Bu, kıvılcım voltajını düşürür, söndürme etkisini azaltır, ateşleme performansını artırır ve uygun kıvılcımların sağlanmasına yardımcı olur.
- U-oluklu toprak elektrodu: Toprak elektrodu, ateşleme performansını artırmaya yardımcı olan nikel kromdan yapılmıştır.
- Konik kesilmiş toprak elektrodu: Bu bileşen söndürme etkisini azaltarak buji performansının artırılmasına yardımcı olur.
Şimdi bujilerin nasıl çalıştığına bir göz atacağız:
- Ateşleme sürecinin başlatılması: Buji, motorun pistonu sıkıştırma strokunun tepesine ulaştığında merkezi ve toprak elektrotları arasındaki boşlukta bir elektrik kıvılcımı oluşturur. Bu kıvılcım, aracın ateşleme sisteminin sağladığı elektrikten üretilir.
- Elektrik boşalması: Buji boşluğu boyunca yüksek voltajlı elektrik deşarjı, küçük ama yoğun bir elektrik enerjisi patlaması yaratır. Ayrıca yanma odasındaki hava-yakıt karışımını iyonize ederek iletken bir yola dönüştürür.
- Yanmanın başlatılması: İletken yol, elektrik enerjisinin hava-yakıt karışımı boyunca çoğalmasını ve sıcaklığının hızla artmasını sağlar. Karışımı ateşleyen ve yanmayı başlatan şey sıcaklıktaki bu artıştır.
- Güç üretimi: Hava-yakıt karışımı ateşleme sırasında hızla genleşerek pistonu aşağı doğru iten yüksek basınç dalgası oluşturur. Bu aşağı doğru hareket, aracın tekerleklerini hareket ettirmeye yetecek kadar mekanik enerji üretir.
- Isı dağılımı: Bujiler, yanma sırasında oluşan yoğun ısıyı hızlı bir şekilde dağıtmak için tasarlanmıştır. Aslında seramik yalıtkan, metal kabuğu merkez elektrotun yüksek voltajından korumaya yardımcı olarak elektrik sızıntısını önler ve kıvılcımın enerjisini yanma odasına yönlendirir.
Tüm bujiler eşit mi yaratıldı?
Kolay cevap hayır. Bujiler tasarım, malzeme ve teknik özelliklere göre farklılık gösterir. Ancak işletmelerin farklı bujileri birbirinden ayırmasının üç kolay yolu vardır: numaralandırma sistemi, malzeme ve elektrot konfigürasyonu.
Her kategori ve bunların ne anlama geldiğine ilişkin ayrıntılı bir açıklamayı burada bulabilirsiniz:
Numaralandırma sistemi
Numaralandırma sistemi bujileri ayırt etmenin bir yoludur. Her fiş, kendi özelliklerini temsil eden benzersiz bir kodla birlikte gelir ve işletmelerin uygun eşdeğeri veya yedek parçayı bulmasına olanak tanır.
Kodlar altı bölüme ayrılmıştır. İşte her birinin temsil ettiği şey:
- Kodun ilk kısmı bujinin kabuğunu, dişini ve hatvesini temsil eder. Pek çok diş boyutu mevcut olmasına rağmen çoğu üreticinin uygulamalarına özeldir. Aynı zamanda iplik tepe noktaları arasındaki boşlukları ölçen perdeyi de belirtir. Bazı standart kodlar şunları içerir:
| SHELL | ||
| Kod | Konu Boyutu | Zift |
| A | 18mm x 1 ” | 1.50mm |
| AB | 18 mm x 13/16” | 1.50mm |
| B | 14 mm x 13/16” | 1.25mm |
| BC | 14mm x ⅝” (16mm) | 1.25mm |
| BK | 14mm x ⅝” (16mm) | 1.25mm |
- Kodun ikinci kısmı bujinin yapısını temsil eder. Ancak kodun bu kısmı birden fazla buji özelliğini belirtmek için birden fazla harften oluşabilir. İşte kodlardan bazıları:
| İNŞAAT | |
| Kod | anlam |
| L | kompakt tip |
| M | Kompakt tip (Bantam) ¾” Altıgen Boyut |
| P | Öngörülen izolatör |
| R | rezistans |
| U | Yarı yüzey deşarjı İlave boşluk Yüzey boşluğu Endüktif direnç |
| Z | Endüktif direnç |
Not: BLR5ES buji kodundaki “LR”, bujinin kompakt ve dirençli tipte olduğunu belirtir
- Segmentin üçüncü kısmı bujinin ısı aralığını gösterir. Üreticiler bunları 2'den (en sıcak) 12'ye (en soğuk) kadar derecelendirir. Dolayısıyla BLR5ES kodundaki “5” orta dereceli ısı koşulları için uygundur.
- Sonraki harf veya harfler bujinin erişim mesafesini belirtir. Bu erişim, dişli metal kabuğun ucu ile fişin ucundaki topraklama elektrodu arasındaki ölçümü belirtir.
| REACH | |
| Kod | Değer (mm) |
| E | 19 mm (¾”) |
| EH | 19mm (¾”) Erişim Yarım Dişli (12.7mm Dişli) |
| H | 12.7 mm (½”) |
| L | 11.2 mm (7/16”) |
| S | 9.5 mm (⅜") |
Not: Bu nedenle BLR5E'lerdeki "E", 19 mm (¾") erişimi belirtir
- Kodun bir sonraki kısmı bujinin ateşleme ucu yapısını gösterir. "Ateşleme ucu" veya "uç" merkezi elektrotun çıkıntısını belirler ve bu da yanma verimliliğini artırır. Dört ateşleme ucu sınıflandırması vardır:
- Girintiler: Ateşleme ucu, yarış motorları için koruma ve güçlü titreşim direnci sağlayacak şekilde kabuğun içine yerleştirilmiştir
- Projeksiyon dışı: Ateşleme ucu çoğunlukla dişli kabuğun ucuyla aynı hizadadır. Nispeten kısa uç, güçlü elektrot ucu titreşim direnci ve etkili termal iletkenlik sağlar.
- Öngörülen: Yalıtkan ve merkez elektrot dişli kabuğun ötesine, genellikle 1.5 mm kadar uzanır. Bu maruz kalma, yanma odasının merkezine daha yakın bir kıvılcım oluşturur.
- Ekstra öngörülen: Bu fişler 2.5 mm'den 10 mm'ye veya daha fazlasına kadar projeksiyonlar sunar. Üreticiler genellikle belirli makine uygulamaları için özel varyantlar oluşturur. Yanlış uygulamaların motorlara zarar verebileceğini unutmayın.
- Son olarak bazı bujilerin kodlarının sonunda bir rakam bulunabilir. Bu sayı bujinin ihtiyaç duyduğu boşluk boyutunu gösterir.
| GAP | |
| Kod | Değer (mm) |
| 6 | 0.6 mm (024”) |
| 7 | 0.7 mm (028”) |
| 8 | 0.8 mm (032”) |
| 9 | 0.9 mm (035”) |
| 10 | 1.0 mm (040”) |
| 11 | 1.1 mm (044”) |
Not: Yukarıda listelenen kodlar birçok örnekten yalnızca birkaçıdır
Malzemeler
Üreticinin spesifikasyonlarına bağlı olarak bujinin merkez ve toprak elektrotları farklı malzemelerden yapılır. Kullanılan yaygın malzemeler arasında bakır, platin, iridyum ve çift platin bulunur.
Her malzeme bujinin performansını etkileyecek farklı özelliklere sahiptir.
1. Bakır: Nikel alaşımlı kaplamalarla karıştırılan bakır, iyi bir elektrik iletkenliği sunarak verimli kıvılcım oluşumuna yardımcı olur.
Artılar
- Tercihen 1980 veya öncesindeki eski modeller için idealdir
- Turboşarjlı motorlarda üstün performans sunar
- Yüksek sıkıştırmalı uygulamalarda iyi çalışır
Eksiler
- Kısa ömür nedeniyle sık sık değiştirilmesi gerekiyor
- Ek voltaj gerektirir
Ücret
- Parça başına 2-10 ABD Doları arasında herhangi bir maliyete mal olabilir
2. Platin: Platin bujiler, bakır çekirdek yerine merkez elektrotun uca birleştirilmiş bir platin diskten yapılması dışında bakır öncüllerine benzer.
Artılar
- Bakır fişlerden daha dayanıklı (daha uzun ömürlü)
- Tasarım karbon birikimini azaltır
- Tutarlı performans sunar
Eksiler
- Bakır bujilerden daha pahalı
Ücret
- Parça başına yaklaşık 10 ABD doları
3. İridyum: İridyum bujileri daha küçük merkez elektrotlarla birlikte gelir ve kıvılcım oluşturmak için daha az voltaj gerektirir. Yüksek performanslı motorlara sahip yeni otomobillerde genellikle iridyum bujiler bulunduğundan, platin veya bakır modellerine geçmek performansın düşmesine neden olabilir.
Artılar
- Olağanüstü sertlik ve aşınma direnciyle artırılmış dayanıklılık
- Daha uzun ömür
- Daha az voltaj gerektirir
- Tam yanmayı sağlar
Eksiler
- Diğer buji malzemelerine göre daha pahalıdır
Ücret
- Parça başına 20-100 ABD Dolarından herhangi bir yer
4. Çift platin: Çift platin bujilerde platin uçlu merkez ve toprak elektrotları bulunur. Yüksek ateşleme sistemi verimliliği gerektiren modern motorlarda daha yaygındırlar.
Artılar
- Boşa harcanan kıvılcım ateşlemeleri için ideal
- Daha fazla dayanıklılık
- Güvenilir performans
Eksiler
- Bakır ve tek platin fişlerden daha pahalı
Ücret
- Parça başına yaklaşık 20 ABD Doları.
Elektrot konfigürasyonu
Bujiler, performanslarını ve verimliliklerini etkileyebilecek farklı elektrot konfigürasyonlarına sahiptir. İşte en yaygın tasarımlar:
- 1. Tek elektrot: Bu temel konfigürasyonda bujinin tek bir merkez elektrodu ve tek bir toprak elektrodu vardır. Orta düzeyde performans talepleri olan standart motorlara uygun basit bir tasarımdır.
- 2. Çoklu toprak elektrotları: Bazı bujilerde merkez elektrodu çevreleyen birden fazla topraklama elektrodu bulunur. Ek toprak elektrotları kıvılcım kararlılığını artırır ve ateşleme güvenilirliğini artırır.
- 3. İnce tel elektrot: İnce telli bujiler, platin veya iridyum gibi değerli metallerden yapılmış daha ince bir merkez elektrota sahiptir. Merkez elektrodun çapının küçültülmesi, kıvılcımın daha yoğun olmasını sağlayarak verimli yanmayı ve daha iyi motor performansını destekler.
- 4. Yüzey deşarj elektrodu: Bu konfigürasyon, kıvılcımın boşluğu atlamak yerine yüzey boyunca boşalmasına olanak tanıyan düz yüzeyli bir toprak elektroduna sahiptir.
Arızalı bujilerle ne yapılmalı ve ne zaman değiştirilmeleri gerekir?
Zamanla bujiler, performanslarını etkileyen çeşitli faktörlerden dolayı daha az verimli hale gelir. Bujilerin etkinliğini kaybetmesinin bazı yaygın nedenleri şunlardır:
- Aşınma ve erozyon: Bir bujinin elektrotları, motorun hava-yakıt karışımının tekrar tekrar ateşlenmesinden sonra aşınma ve erozyona maruz kalır. Sürekli elektrik deşarjı, elektrotların yüzeylerini yavaş yavaş aşındırarak ısı üretir. Bu işlem elektrot boşluğunu artırarak bujinin güçlü ve tutarlı bir kıvılcım üretme yeteneğini azaltır.
- Kirlenme: Yanma sürecinden kaynaklanan karbon, yağ ve diğer kirletici maddeler gibi tortular bujinin elektrotları ve yalıtkanı üzerinde birikebilir. Bu birikintiler, kıvılcımın elektrot boşluğu boyunca atlama yeteneğini engelleyerek bujinin etkinliğini azaltan bir katman oluşturur.
- Isı ve termal stres: Bujiler zorlu bir ortamda çalışır ve motorun yanması sırasında yoğun ısı ve termal strese maruz kalır. Tekrarlanan ısıtma ve soğutma döngüleri, buji bileşenlerinin genleşip büzülmesine neden olabilir, bu da potansiyel olarak çatlamaya veya hasara yol açarak performansın daha da düşmesine neden olabilir.
- Elektrik direnci: Bujinin iç bileşenleri korozyon veya eskimeye bağlı olarak elektriksel direnç geliştirebilir. Daha yüksek direnç, elektrik akımının akışını engelleyerek daha zayıf kıvılcımlara neden olur, bu da teklemelere ve motor veriminin düşmesine neden olabilir.
- İzolatör dökümü: Merkez elektrodu çevreleyen yalıtkan, zorlu çalışma koşulları nedeniyle zamanla bozulabilir. Yalıtkan malzemedeki çatlaklar veya arızalar, bujinin uygun voltaj yalıtımını koruma yeteneğini tehlikeye atabilir ve bu da potansiyel teklemelere yol açabilir.
- Boşluk büyümesi: Buji aşınma ve erozyona maruz kaldıkça elektrot aralığı artar ve daha uzak mesafeye atlamak için daha yüksek voltaj gerekir. Bu artan voltaj talebi ateşleme sistemini zorlayabilir ve potansiyel olarak ateşleme sistemi arızalarına yol açabilir.
Sonuç
Bujiler herhangi bir aracın motorunun sağlığı açısından çok önemlidir ve bunların ne kadar hızlı değiştirilmesi gerekebileceğini çeşitli değişkenler etkiler. Buji sorunları başlangıçta önemsiz gibi görünse de hatalı bir buji kullanmak çok daha ciddi komplikasyonlara yol açabilir.
Neyse ki çoğu buji uzun süre dayanabilir ve bu da sık sık değiştirme ihtiyacını azaltır. Ancak bu makalede listelenen sorunlardan herhangi biri meydana gelirse, bunları mümkün olan en kısa sürede değiştirmeniz önerilir.
Çok çeşitli bujiler ve diğer araba aksesuarları ve parçaları için şu adresi ziyaret edin: Alibaba.com.
