Göre istatistik kurumundan alınan veriler Avrupa Birliği—EUROSTAT, 2020'de AB nüfusu kişi başına 178 kg (392 lbs) ambalaj atığı üretti. Ayrıca, bu dağılım Üye Devletler arasında oldukça eşitsizdir ve bazıları diğerlerinden üç kat daha fazla ambalaj atığı üretmektedir.
Dünyanın en büyük ekonomilerinden biri olmasına rağmen, Avrupa Birliği hala küresel atık üreticilerinin sadece bir parçasıdır. Bu nedenle, atıkları sınırlamak ve iklim üzerindeki insan etkisini azaltmak için yürürlükte olan politikalar olması şaşırtıcı değil.
İçindekiler
Genişletilmiş Üretici Sorumluluğu (EPR) nedir?
EPR nasıl çalışır?
EPR: artılar ve eksiler
EPR çalışıyor mu: EPR düzenlemelerinin ötesinde örnekler
İşletmeler EPR hakkında nereden daha fazla bilgi edinebilir?
Sonuç: Genişletilmiş Üretici Sorumluluğu
Genişletilmiş Üretici Sorumluluğu (EPR) nedir?
Genişletilmiş Üretici Sorumluluğu, devlet kurumlarının değişen derecelerde uyguladığı bir politikadır. Adından da anlaşılacağı gibi, bu çevresel uygulama mal üreticilerine bazı sorumluluklar vermektedir.
EPR düzenlemelerinin ortaya çıktığı AB'de “üretici”, malları yalnızca üreten değil, piyasaya arz eden kişidir. Daha spesifik olarak EPR, ambalaj, elektronik (WEEE), piller, ömrünü tamamlamış araçlar (ELV) gibi belirli ürün kategorileri ve hatta tıbbi iğneler ve ilaçlar gibi daha spesifik malzemelerle ilgilidir.
EPR, ilk olarak 1990'larda, kamu sistemine yük olan tamamen devlete bağlı olmak yerine, ürünlerin çevre yönetimi sorumluluğunun bir kısmının üreticilere kaydırılması fikriyle İsveç'te tanıtıldı.
Son zamanlarda, AB'de EPR ile ilgili kurallar, özellikle Almanya ve Fransa pazarlarına katılan üreticiler için daha katı hale geldi. Ayrıca, AB'nin atık yönetimi ile ilgili belirli hedeflere ulaşmak için belirlediği son tarih olan 2024 yaklaştığından, önemli sayıda üye ülkenin de bu örneği izlemesi beklenmektedir. Bu nedenle, üreticiler sorumluluklarını erkenden tanımalı ve zamanında yerine getirmeye hazırlanmalıdır.
AB çevre yönetimi politikalarında EPR, kapsayıcı Atık Çerçeve Direktifi'nin (WFD) bir parçası olan Ambalaj ve Ambalaj Atığı Direktifi (PPWD) ile bağlantılıdır.
Bilgi sahibi olanlar, EPR ile "ürün yönetimi" çerçevesi arasında benzerlikler bulabilir. Ve aslında, her iki yaklaşım da ürünün ömrü boyunca sorumlu üretim, kullanım ve bertarafı sağlamayı amaçlamaktadır. Genellikle, iki terim birbirinin yerine kullanılır. Yine de, bu durumda belirli bir düzenleyici çerçeveden bahsediyoruz. Bu nedenle ilgili terim olan EPR'yi kullanacağız.
EPR nasıl çalışır?
Bir ürünün ömründe birçok paydaş olduğu için EPR, ürünün üretimi ve kullanımıyla ilgili çeşitli tarafları etkiler.
EPR uyumluluk gereklilikleri, AB Üye Devletleri arasında büyük farklılıklar göstermektedir. Aynısı bu politikaların kapsamı için de geçerlidir. Ancak 2022'de Almanya ve Fransa, üreticileri ve pazar yerlerini hedef alan benzer yükümlülükler getirdi.
Yine üreticiler, kendisi üretmese bile ürünü piyasaya arz edenleri ifade etmektedir. Almanya ve Fransa'da satış yapmak isteyenler, ilgili ülkede EPR uyumlu olmak için birkaç adımı tamamlamalıdır.
Kısaca, bu adımlar, EPR politikası kapsamında her kategori için benzersiz kayıt numaralarına başvurmakla başlar. Süreç, Üretici Sorumluluğu Kuruluşları (PRO) olarak adlandırılan, atılan ambalajları yöneten kuruluşlarla bir anlaşma yapılarak gerçekleştirilir. Daha sonra bu rakamlar, bir üreticinin yıl içinde vermesi gereken beklenen ambalaj ağırlığı beyanını sunmak için kullanılır. Son adım, ilgili ücretlerin ödenmesidir.
Yeni kurallar, pazar yerleri için de yeni yükümlülükler getirdi. Yani, hizmetlerini kullanan üreticilerin EPR uyumluluğunu kontrol etmek ve onaylamakla yükümlüdürler. Aksi takdirde pazaryeri ürün listelemelerini kaldırmak zorunda kalacaktır.
Avusturya, 2023'ten itibaren EPR düzenlemelerinin bir parçası olarak benzer önlemler almayı planlıyor. Diğer üye ülkeler buna farklı yaklaşıyor; bu nedenle, üretici sorumluluğu ülkeye göre değişir.
EPR: artılar ve eksiler
Artılar
EPR'nin en önemli avantajı, acil ambalaj kirliliği sorununu çözmeye yardımcı olmasıdır. göre bir Avrupa Ambalaj ve Çevre Örgütü (EUROPEN) tarafından hazırlanan rapor, Eurostat'tan alınan verilere göre, AB'de ambalaj geri dönüşümü, PPWD'nin yürürlüğe girmesinden sonraki dönem olan 47-65'de %1998'den %2012'e yükseldi. Bu, bu tür verilerin AB Komisyonu'na ilk kez bildirildiği tarihte AB üyesi olan 15 ülke için geçerlidir. Ne yazık ki, Birliğin geri dönüşüm hedeflerinin uygulanmasında hala önemli bir boşluk var. 2019'da Eurostat, Belçika'nın atık ambalajların %83.5'inin geri dönüştürülmesinde lider olduğunu bildirdi. Ancak Malta sadece %33.7 ile son sırada yer aldı. Öte yandan Finlandiya, önceki yıllardan kalan atıkların depolanması ve yönetilmesi sayesinde mümkün olan ambalaj atıklarının %115'ini geri kazandı.
Üreticiler için ek bir sorumluluk olsa da, EPR'den gezegene yardım etmenin bariz faydasının ötesinde de yararlanabilirler. Bu politikalar, üreticilerin sorumlu atık yönetimi hakkında eğitici ve sosyal yardım kampanyaları aracılığıyla müşterileriyle bağlantı kurmaları için mükemmel bir fırsattır. Bu, çevre için aktif ve gerçek bir endişe gösteren markaları seçmeye giderek daha fazla yönelen günümüzün tüketici duyarlılığının anahtarıdır.
Eksiler
Üreticiler için EPR'nin dezavantajları, oldukça makul olan EPR vergileriyle ilgili olduğu için AB içinde o kadar önemli değil. Neticede, kesin miktar, vergiye tabi ürünlerin miktarına, ağırlığına ve kategorilerine bağlıdır.
Bununla birlikte, daha önemli dezavantaj oldukça bürokratiktir ve küresel olarak önemlidir. Öte yandan, EPR düzenlemeleri AB üye ülkeleri arasında uyumlaştırılmaktan hâlâ uzaktır. Dolayısıyla AB pazarının tamamına satış yapmak isteyen üreticilerin hayatını zorlaştırmakta ve AB'nin çevresel hedeflerine ulaşmasını engellemektedir. Ayrıca üye ülkeler arasındaki ekonomik eşitsizlik, pazara bağlı olarak bazı üreticilerin kotaları diğerlerinden daha fazla karşılayabilmesi anlamına gelmektedir.
EPR çalışıyor mu: EPR düzenlemelerinin ötesinde örnekler
EPR çerçevesi düzenleyici bir gerekliliktir, bu nedenle uygulanması, ambalaj atıklarının sorumlu bir şekilde yerleştirilmesi ve yönetilmesini amaçlayan belirli eylemlerle ilgilidir.
Örneğin, içecek şişesi iade makineleri, endüstride lider olan İskandinav ülkelerinde son derece popülerdir. yeşil yaşam çabalar. Geçtiğimiz günlerde Coca-Cola, içeceklerini kapakları şişeye takılı kalan şişelerde sunmaya başladığını duyurdu. Bu yenilik, plastik şişelerin geri dönüşümünü optimize etmeyi amaçlıyor.
Harika bir örnek bir sorumlu yaklaşım sattığı ürünler arasında ise outdoor giyim firması Patagonia yer alıyor. Müşterileri eski ya da zarar görmüş Patagonia kıyafetlerini tamir için şirkete gönderebiliyor. Bu sayede bir diğer önemli çevre sorunu olan giyim eşyası alım fazlasının azaltılması amaçlanmaktadır.
İşletmeler EPR hakkında nereden daha fazla bilgi edinebilir?
EPR uyumluluğu konusunun açıklığa kavuşturulması gerekiyor ve internette birçok üreticinin kendilerinden neyin istendiği konusunda kafası karışmış durumda. Neyse ki, tüm süreç hakkında ayrıntılı bilgi sağlayan bazı iyi kaynaklar var.
Bu tür bilgiler AB çevre politikalarından sorumlu yetkililerin sayfalarında bulunabilir. Bunların arasında Avrupa Komisyonu ve üye ülkelerdeki ilgili makamlar da bulunmaktadır. Ancak bazen oradaki bilgiler net olmayabilir ve kafa karışıklığına neden olabilir.
Genellikle, özümsenmesi daha kolay bir kaynak, pazar yerlerinin açıklayıcı sayfalarıdır ve EPR uyumluluğu ile ilgili kuruluşlar AB'de PRO'lar (Ürün Sorumluluğu Kuruluşları) benzeri.
Ve son olarak, bazı şirketler muhasebe ajanslarına benzer şekilde üreticiler için EPR uyumluluğu hizmetleri sunmaktadır. Ayrıca, işlerinin bu yönüyle uğraşmaktan kaçınmak isteyen üreticiler için bir bilgi kaynağı ve olası bir alternatiftir.
Sonuç: Genişletilmiş Üretici Sorumluluğu
Son yıllarda çevrenin durumuna ilişkin raporlar, dünyanın tüketim davranışlarına nasıl yaklaştığını yeniden düşünmesine neden oldu. Yeni, katı ve hızlı hareket eden hedeflere ulaşmak için, onlarca yıldır toz toplayan politikalar büyük güncellemelerden ve yeni çerçevelerden geçti. Bu durumda AB döngüsel ekonomi yolunu tutmuştur. Ancak, bu planın uygulanması karmaşık bir iştir.
Atılması gereken bir diğer adım, EPR düzenlemeleri gibi politikaların küresel uyumlaştırılmasıdır. Bu, tüm küresel ekonomik güçlerin katılımını sağlayacak ve rekabet avantajı açısından oyun alanını dengeleyecektir.
